تحلیل انتقادی اشکالات ملاشمسا گیلانی و ملامحمدصادق اردستانی بر نظریۀ ملاصدرا دربارۀ نفس

ملا شمسا گیلانی(حکیم مشائی سدۀ یازدهم) نفس را روحانیة‌الحدوث و روحانیة‌البقا دانسته و با انگیزۀ دفاع از معارف دینی، به مخالفت با نظریۀ حدوث جسمانی نفس برخاسته است. پاسخ ملاصدرا به اشکالات بر تمایز میان روح و نفس و تمایزنهادن میان نفوس کملین ونفوس غیرکملین مبتنی است. هرچند این تمایز نهادن به ملاصدراکمک می‌کند تا از روایاتی که دربارۀ ارواح کملین وارد شده است پاسخ دهد، اما او همیشه به این تمایز پای‌بند نبوده است. ملا‌محمد صادق اردستانی(حکیم سدۀ دوازدهم) - از منتقدین جدّی نظریۀ ملاصدرا در باب حدوث جسمانی نفس- بر این باور است که قول به حدوث نه با تجرّد نفس سازگار است و نه با بقاء آن. دراین مقاله - پس از طرح اشکالات ملاشمسا گیلانی و ملاصادق اردستانی- ضمن دفاع از نظریۀ ملاصدرا، به تبیین نحوۀ سازگاری این نظریه با آموزه‌های دینی پرداخته می‌شود.